Vanmorgen opende ik de inbox van onze Facebookpagina. Het eerste bericht dat ik zag, was van iemand met diabetes type 2. Ze heeft de Startgids gekocht, ze wil beginnen, ze wil het serieus doen. En ze wil het veilig aanpakken, want ze gebruikt medicatie en ze snapt dat je je medicatie niet hetzelfde kunt laten als je je koolhydraten drastisch gaat verlagen. Dus ze ging naar haar behandelaar om samen een medicatie-afbouwplan te maken.

Maar de internist reageerde heel narrig en nu vraagt ze ons om raad. Gelukkig kunnen we haar helpen. Maar ik las dat en ik dacht: ja. Dit is het. Dit is precies waarom ik soms zo boos word. Niet omdat iemand vragen stelt, maar omdat iemand die zélf verantwoordelijkheid neemt, zo vaak wordt teruggeduwd naar hetzelfde oude pad, door de behandelaar in de ‘gezondheidszorg’ nota bene.

En ineens zag ik weer die andere dag voor me. Een dag die voor mij symbool is geworden voor hoe het gaat in de gezondheidszorgwereld.

27 november 2018

In 2018 kreeg ik de vraag of ik een paar mensen kon ‘aanleveren’, die hun diabetes type 2 hadden omgekeerd met mijn keto-aanpak. Het thema van de dag was: de diabetespatiënt op de rode loper. Dus ik zette een oproep uit in onze community. Drie mensen zeiden ja. Drie helden. Toos, Charlotte en Andries. Ze kwamen en ze zaten er die dag. Op het podium, voor een zaal vol artsen, diabetesverpleegkundigen, POH’s en diëtisten.

Ik zat ook in de zaal, op de eerste rij, en wat was ik trots op deze helden. Op hun moed, hun lef, op dat ze dit aandurfden. En ik was ook gespannen, omdat ik wist: dit is kwetsbaar. Hoe wordt hun verhaal ontvangen? Er werd van alles besproken.

Mensen in de zaal konden vragen stellen over een diabetische voet, over aanpak, over voorkomen. Over medicatie, over protocollen. Over complicaties. Alles ging over behandeling. Over wat je doet als het misgaat. Over hoe je schade beperkt. Over hoe je de boel “managet”.

En ik zat daar maar. Met drie mensen op het podium die niet waren gekomen om te vertellen hoe slecht het gaat, maar om te laten zien dat het ook anders kan. Ik wachtte op dat ene moment waarop iemand zou zeggen: wacht even, deze mensen zitten hier niet voor de sier. Vertel eens. Hoe heb je dit gedaan? Maar het moment kwam niet. Dit was een zaal die speciaal over diabetes ging, ik was uitgenodigd. En tóch ging het bijna niet over voeding.

Anders eten als medicijn

Hoe langer het duurde, hoe tenenkrommender ik het vond. Ik voelde mezelf letterlijk bozer worden, minuut na minuut. En machtelozer. Want het herstelverhaal zat daar op dat podium. Maar Toos, Charlotte en Andries kregen bijna geen ruimte om te vertellen wat er met hen was gebeurd.

Er werd ze gevraagd hoelang ze al diabetes hadden. En welke medicatie ze gebruikten. Ze gaven alle drie aan dat ze vrijwel geen medicatie meer nodig hadden. En daar zat ik. Klaar voor de vervolgvraag die er móést komen. Hoe dan? Wat hebben jullie veranderd? Wat eten jullie? Wat was het omslagpunt? Wat gebeurde er met jullie waarden? Wat gebeurde er met jullie lijf?

Maar de vervolgvraag bleef uit. Het was alsof iemand even een deur op een kier zette naar een ander verhaal, en hem toen snel weer dichtduwde. Je voelde aan alles dat de twee artsen die het gesprek leidden geen zin hadden in dat spoor. Alsof “keto” niet iets was om nieuwsgierig naar te zijn, maar iets dat je vooral klein houdt zodat het geen aandacht krijgt. Geen vragen, geen verdieping, geen ruimte. Wel zekerheid. Wel medicatie.

Toen Toos opstond

En toen, precies op het moment dat ik met tranen in mijn ogen zat en dacht: dit gaat vandaag niet gebeuren, stond Toos op. Toos voelde haarfijn dat dit verkeerd ging. En ze pikte het niet meer. Ze trok de microfoon naar zich toe en zei iets in de geest van: nu wil ik eens even wat zeggen en nu gaan jullie eens even naar mij luisteren.

En toen deed ze haar verhaal. Helder. Moedig. Zonder toestemming te vragen. Ze vertelde hoe ziek ze was geweest. Hoe ze met keto begon. Hoe haar waarden stabiel werden. Hoe medicatie verdween. Hoe klachten die jarenlang normaal waren geweest, veranderden. Ze zette zichzelf niet neer als een wonder. Ze zette zichzelf neer als bewijs dat het anders kan.

Ik ben haar nog steeds dankbaar. Omdat zij daar deed wat eigenlijk de hele dag had moeten gebeuren: ruimte maken voor het herstelverhaal. Niet voor symptoombestrijding. Niet voor een eindeloze herhaling van zetten.

En nu komt het punt.

Weerstand

Sinds die dag is er wel iets veranderd, maar als ik eerlijk ben: het gaat nog steeds schrikbarend langzaam. En dat is geen toeval. Dit is hoe systemen zichzelf beschermen. De diabeteszorg is historisch gebouwd op behandelen. Op protocollen, medicatieschema’s en “controle”. Op het zorgvuldig beheren van een probleem, niet op het terugdraaien ervan.

Afbouwen vraagt lef, tijd, monitoring, en vooral: het erkennen dat het anders kan dan wat jarenlang de norm was. Medicatie is het gereedschap waar mensen op zijn opgeleid, waar protocollen voor bestaan, waar het team op draait.

Voeding is vaak een bijlage. En keto al helemaal, want dat vraagt dat iemand zich echt verdiept, durft te monitoren, durft af te bouwen, en verantwoordelijkheid durft te nemen voor iets dat buiten het standaardpad ligt.

Daar komt bij dat veel artsen tijdens hun opleiding nauwelijks onderwijs krijgen over voeding. Als je dat weet, snap je ineens veel. Niet als excuus, maar als verklaring. Hoe kun je iets vol vertrouwen begeleiden als je er nauwelijks scholing over hebt gehad? Dus houden ze liever vast aan wat ze kennen. Net als die twee artsen op het podium op die Diabetes D-Day.

Zélf kiezen

We moeten nog steeds zélf het initiatief nemen. Voor onszelf gaan staan. Eigen verantwoordelijkheid nemen. We kunnen niet wachten tot onze arts ons vertelt dat je diabetes type 2 kunt omkeren of je bloeddruk kunt verlagen door anders te gaan eten.

En dan is er nog iets wat mensen vaak niet hardop durven zeggen, maar wat wel meespeelt in de werkelijkheid. Er zijn in Nederland rapporten die beschrijven dat de farmaceutische industrie een belangrijke aanbieder is van medische nascholing en ook vaak sponsor is. Dat betekent niet dat elke arts “gekocht” is. Dat is te simpel.

Maar het betekent wél dat het ecosysteem waarin professionals leren en bijblijven, van nature veel vaker draait om middelen dan om demedicalisatie. En dan gebeurt dit: het herstelverhaal wordt klein gehouden. Het wordt “interessant, maar…” Het krijgt geen tijd. Het past niet lekker in het protocol. Het levert gedoe op in een team. En dus komt er weerstand.

Liever behandelen

Dat is precies wat ik op Diabetes D-Day zag. En dat is precies wat ik vanmorgen weer zag in onze inbox. En daarom schrijf ik dit. Omdat ik wil dat iedereen snapt: als jij keto gaat eten omdat je jezelf weer gezond wil eten, en je behandelaar wil niet meewerken, dan is dat niet omdat jij niet goed bezig bent. Het is niet omdat jouw wens om minder medicatie onrealistisch is.

Het is omdat je tegen een systeem aanloopt dat heel langzaam beweegt, en dat zich nog steeds vaak veiliger voelt bij behandelen dan bij afbouwen. Toos stond die dag op en zei: nu gaan jullie luisteren. Ik hoop dat jij dat, op jouw manier, ook durft. Met het diepe besef: ik wil niet alleen mijn ziekte managen. Ik wil beter worden. Ondanks een medisch systeem dat vaak vooral wil behandelen.

Dit blog gaat niet over diabetes type 2 alleen. Dit gaat over de reflex van onze gezondheidszorg. Als iets niet goed gaat, gaan we behandelen. Als het erger wordt, behandelen we harder. En ondertussen blijft de oorzaak vaak buiten beeld. Of het nou gaat om hoge bloeddruk, reuma, depressie of hart en vaatproblemen, het patroon is hetzelfde: medicatie is vanzelfsprekend, leefstijl is een bijlage.

Benieuwd naar Toos? Hier lees je haar verhaal.