Wist je dat een B12-tekort ervoor kan zorgen dat je geen ketonen aanmaakt? En dat je daardoor moe, hongerig of gefrustreerd raakt, ondanks strikt keto eten? Op deze pagina lees je hoe dat zit en wat je eraan kunt doen.

Recente onderzoeken laten iets schokkends zien wat vaak gemist wordt. Een B12-tekort kan keto remmen, doordat je niet of nauwelijks ketonen aan kan maken zonder voldoende B12. Onderzoekers ontdekten dat dit onder andere veel voorkomt bij mensen met diabetes 2.

Volgens een recente studie uit Vietnam heeft bijna 1 op de 5 gebruikers van metformine een tekort. Andere onderzoeken spreken zelfs van 40% of meer. Hoe hoger de dosis en hoe langer het gebruik, hoe groter het risico. Maar een B12-tekort komt ook voor zonder diabetes 2.

Wat is onze ervaring?

Wij zien dit zelf ook in de praktijk bij mensen die a jarenlang metformine gebruiken. Het gaat dan om mensen die echt heel strikt keto eten en toch geen ketonen aanmaken. Er lijkt dus geen vetverbranding op gang te komen. Soms zelfs weer oplopende bloedsuikers. We zien:

• lage of uitblijvende ketonen

• oplopende bloedsuikers

• vermoeidheid of concentratieproblemen

• frustratie omdat er geen duidelijke oorzaak is 

En zodra mensen starten met B12 aanvullen zakken de bloedsuikers weer! Het had dus niets met hun voeding te maken, of toch ongemerkt te veel koolhydraten eten. Maar alles met een tekort aan vitamine B12.

Hoe kan een B12-tekort ketonen blokkeren?

Je lichaam kan twee soorten brandstof gebruiken: koolhydraten (glucose) en vetten (omgezet in ketonen). Als je keto eet, gebruikt je lichaam vetten, dus ketonen als brandstof: schone, stabiele brandstof voor je hersenen en je lijf.

Maar, en dit is iets wat vaak over het hoofd wordt gezien: om ketonen te maken uit vetten, heeft je lijf vitamine B12 nodig. Bij een B12-tekort kun je dus niet of nauwelijks ketonen aanmaken! Als je keto eet en je kan geen ketonen aanmaken dan krijgt je lijf dus geen brandstof.

Hoe lost je lijf dat op? Je lijf gaat uit pure nood zelf zorgen voor brandstof. Het breekt eiwitten af en zet die om in glucose (gluconeogenese) zodat je toch brandstof hebt. Het gevolg: je bloedsuikers gaan omhoog, ondanks dat je geen koolhydraten eet. 

Kortom: je denkt dat je goed bezig bent, maar je lijf staat op de noodstand. En dat maakt je moe, hongerig en gefrustreerd.

Moet iedereen zich nu zorgen maken?
Nee! Heb je geen klachten, eet je dierlijk en voel je je goed? Dan is er geen reden om je nu ineens zorgen te maken. Deze informatie is bedoeld om je te helpen beter te begrijpen hoe belangrijk B12 is en wat er kán meespelen als dingen niet lekker lopen in je lijf.

Komt dit vaak voor?

Een vitamine B12-tekort wordt vaak over het hoofd gezien (zelf door ‘keto-internisten’!), dus mogelijk komt dit veel vaker voor dan nu bekend is. Maar wij zien het zelf in de praktijk steeds vaker bij mensen met diabetes 2 die al jaren strikt keto eten en die langdurig metformine gebruiken of hebben gebruikt.

In het begin zien we dan de bloedsuikers dalen als ze starten met strikt keto, maar op een gegeven moment lopen de bloedsuikers dan toch weer op, terwijl de ketonen laag blijven of zelfs uitblijven. Energie en stemming kelderen. Aan de voeding ligt het niet. En pas later blijkt: het lichaam is al die tijd aan het vechten geweest met een sluipend B12-tekort. 

Wie loopt risico op vitamine B12-tekort?

Mogelijke oorzaken van een vitamine B12-tekort:

• Langdurig gebruik van metformine – dit verstoort de opname van B12 in de darm. Tot 40% van de gebruikers heeft een tekort.

• Maagzuurremmers (zoals omeprazol) – deze medicijnen verlagen de maagzuurproductie, waardoor B12 niet goed meer loskomt uit voeding.

• Maagklachten door koolhydraatrijke voeding – bij veel mensen ontstaan refluxklachten door gasvorming en druk op de maagklep. Dit lijkt op ‘te veel maagzuur’, maar het probleem is vaak te weinig zuur op de verkeerde plek. De voorgeschreven maagzuurremmers vergroten dan juist het risico op een B12-tekort.

• Afname van maagzuurproductie bij het ouder worden – naarmate je ouder wordt, daalt de natuurlijke aanmaak van maagzuur, ook zonder medicijnen. Hierdoor wordt B12 minder goed opgenomen. Mogelijk speelt ook hier een koolhydraatrijk eetpatroon een rol.

• Veganisten en vegetariërs – B12 zit alleen in dierlijke producten, dus zonder aanvulling ontstaat onvermijdelijk een tekort.

• Structurele opnameproblemen – zoals bij een maagverkleining, pernicieuze anemie (auto-immuunziekte waarbij je geen B12 meer opneemt via voeding), of ernstige darmziekten zoals coeliakie of Crohn. In deze gevallen is de opnamecapaciteit sterk verminderd of helemaal weg, en is aanvulling via injecties soms noodzakelijk

Signalen van een mogelijk B12-tekort:

• Je maakt geen of weinig ketonen aan, ondanks streng keto

• Je bloedsuiker blijft hoog of stijgt onverwacht

• Je valt niet of nauwelijks af, ondanks strikt keto

• Je voelt je vaak moe of uitgeput, zelfs met genoeg slaap

• Je hebt moeite met concentreren of last van brain fog

• Je ervaart tintelingen, krampen of een doof gevoel in handen, voeten of benen

• Je hebt koude ledematen of een bleek gezicht

• Je stemming is vlak, of je voelt je neerslachtig

Hoe kan een vitamine B12-tekort ervoor zorgen dat je minder goed afvalt?

Als je lichaam geen ketonen maakt, kun je ook minder makkelijk vet verbranden. Dus ja, een tekort aan B12 zou zomaar de reden kunnen zijn waarom je niet afvalt, ondanks dat je keto eet. Als je lijf noodgedwongen eiwitten omzet in glucose, dan blijft vet als brandstof liggen. Je stagneert, raakt gefrustreerd, en denkt misschien dat je iets verkeerd doet. Terwijl het probleem gewoon biochemisch is.

Wat kun je doen als je vermoedt dat je een tekort hebt?

Als je klachten herkent die passen bij een B12-tekort, is het verstandig om eerst je bloedwaarden te laten controleren via je huisarts of eventueel een betrouwbare thuistest. Houd er wel rekening mee dat een standaard test alleen totaal B12 meet, en dus geen uitsluitsel geeft over hoe goed je lichaam het opneemt en gebruikt (zie ook hieronder bij ‘Wat als je waarde normaal is?’).

Wil je liever meteen starten met aanvullen?

Dat kan. Het kan geen kwaad om B12 tijdelijk aan te vullen, zeker als je klachten herkent én strikt keto eet. Een overschot B12 plas je gewoon weer uit. Veel mensen merken al binnen 2 tot 4 weken verschil: de bloedsuikers dalen, je lichaam maakt weer ketonen aan, en je voelt je energieker en helderder. Houd er wel rekening mee dat een bloedtest achteraf dan wel 3 tot 6 maanden niet meer betrouwbaar is. Bepaal dus vooraf wat voor jou het meest logisch voelt: eerst (laten) meten of eerst proberen.

Hoe vul je een (mogelijk) tekort aan?

Kies voor B12 Methylcobalamine of Hydroxocobalamine (niet cyanocobalamine).
Een aantal opties: Vitakruid B12 Forte 3000 µg, Jarrow Formulas Methyl B12 1000–5000 µg, of NOW Foods Methyl B12

Dosering: 2000 μg per dag bij milde klachten of 5000 μg per dag bij ernstige klachten (bijv. neuropathie).
Bij zeer langdurig metforminegebruik kan zelfs 10.000 μg per dag raadzaam zijn.
Ketonen kunnen verbeteren binnen 1–2 weken.
Bloedsuikers kunnen dalen binnen 2–8 weken.
Volledig herstel duurt soms 2–3 maanden.

Gebruik B12 als tijdelijke aanvulling: max. 3 maanden. Merk je geen verbetering, overleg dan met een arts.

Wat zijn de ‘normaalwaardes’ voor B12?

• De standaard bloedtest meet totaal B12, dus ook wat je lichaam niet actief gebruikt. Je kunt dus een ‘normale’ waarde hebben, maar tóch een functioneel tekort in je hersenen of zenuwen.
• Voor een vollediger beeld kun je aanvullend testen op holo-transcobalamine (actief B12), MMA of homocysteïne. Die testen worden helaas zelden standaard aangeboden via de huisarts, dus vraag daar eventueel naar!

Werken B12 injecties beter dan tabletten?

Injecties zijn nodig als je B12 niet goed opneemt via de normale weg, bijvoorbeeld bij:
– een maagverkleining
– langdurig gebruik van maagzuurremmers
– pernicieuze anemie (een auto-immuunziekte waarbij je lichaam geen intrinsic factor meer aanmaakt, waardoor opname van B12 via voeding vrijwel onmogelijk wordt)

Maar: zelfs bij deze situaties blijkt uit onderzoek dat hoge orale doseringen (1000–5000 μg per dag) vaak net zo effectief zijn. Je lichaam neemt dan via een alternatieve route in de darmwand toch voldoende B12 op.

Kortom: Injecties zijn veilig en kunnen nodig zijn, maar zijn lang niet altijd noodzakelijk.

Wat als je B12-waarde ‘normaal’ is, maar jij je niet goed voelt?

Veel mensen krijgen te horen dat hun B12-waarde “goed” is, terwijl ze wel duidelijke klachten hebben. Dat is niet vreemd: de standaardtest meet alleen totaal B12, dus ook wat je lichaam niet actief gebruikt. Waarden net boven de ondergrens, bijvoorbeeld 195 of 220 pmol/L, worden vaak als ‘prima’ gezien, terwijl dit in de praktijk te laag is als je klachten hebt. Je kunt dan tóch een functioneel tekort hebben, bijvoorbeeld in je zenuwstelsel of hersenen.

De huidige normen zijn vooral gebaseerd op het voorkomen van bloedarmoede, niet op optimale werking van je stofwisseling, energiehuishouding of hersenfunctie. Herken je klachten zoals vermoeidheid, brain fog, tintelingen of stagnerend gewichtsverlies? Dan is het de moeite waard om verder te kijken, ook als je huisarts zegt dat je ‘voldoende B12’ hebt. Aanvullen kan dan alsnog zinvol zijn. 

Kunnen de klachten ook door andere tekorten komen?

De klachten van een B12-tekort lijken soms op andere tekorten, zoals vitamine D. Dat maakt het verwarrend. Maar waar vitamine D-tekort zich vooral uit in botten, spieren en weerstand, geeft B12 vaak tintelingen, brain fog en verstoring van vetverbranding. Helaas kunnen ze ook samen voorkomen. Zorg altijd dat je vitamine D3 op orde is, dat is van levensbelang! Hier vind je ons advies.  

MEER RECENT NIEUWS