Steeds meer artsen ontdekken de kracht van gezond koolhydraatarm/keto. Zo ook dokter Marc Waskowsky, cardioloog in het Isala ziekenhuis te Zwolle. Tegenwoordig adviseert hij zijn patiënten op de hartpoli om de koolhydraten drastisch te gaan minderen, in plaats van dat hij (meer) medicatie voorschrijft. Wij wilden hier natuurlijk graag meer over weten en gingen met dokter Waskowsky in gesprek.
Pillen werken blijkbaar niet
Twee jaar geleden, begin 2020, ontdekte Waskowsky dat cholesterol in de praktijk eigenlijk helemaal niet zo’n goede voorspeller is van hartproblemen. Dat besef kwam niet zomaar uit de lucht vallen: een kritisch artikel waarin werd beweerd dat cholesterol niet de oorzaak is van hart- en vaatziektes, maakte hem nieuwsgierig. De wetenschappelijke onderbouwing in het artikel klopte. Stel dat die bewering echt waar was?
Hij ging met andere ogen naar de praktijk kijken: “Op de hartrevalidatie zie ik dagelijks mensen die een hartinfarct hebben gehad, maar zij hebben beslist niet allemaal een veel te hoog cholesterol. We zien ook niet dat mensen die cholesterolverlagers slikken gezonder worden, hoeveel pillen ze ook slikken. De standaard behandeling werkte dus blijkbaar niet. Maar waarom niet eigenlijk?”
De olifant in de kamer
In zijn zoektocht ontdekte hij al snel dat insulineresistentie in feite de ‘olifant in de kamer’ is: “Ik ontdekte dat hoge bloedsuikers door insulineresistentie een belangrijke rol speelt bij het ontstaan van allerlei ziektes. Niet alleen bij diabetes, maar ook bij hoge bloeddruk, overgewicht én hartproblemen. Insulineresistentie leren wij artsen wel over, maar niet als zijnde zo’n belangrijk ‘centraal thema’.”
“Als het over hartgezondheid gaat, gaat het altijd over vet en cholesterol als oorzaak”, vertelt Waskowsky: “Je leert wel dat leefstijl aan de basis ligt van hart- en vaatproblemen, maar in de praktijk gaat het vooral over medicijnen voorschrijven. En nauwelijks over afvallen, meer bewegen, beter slapen of voeding. Terwijl de oplossing hem niet zit in pillen slikken, maar in leefstijl en dan met name minder koolhydraten eten.”
Pasta en pannenkoeken
Hij was vastbesloten het anders aan te gaan pakken in de praktijk, maar wilde eerst onderzoeken hoe hij er zelf voorstaat qua leefstijl. Naast een stappenteller en een slaap- en stressmeter gebruikte hij een continue glucosemeter, om te zien wat zijn voedingspatroon met zijn bloedsuikers deed. Zo ontdekte hij dat zijn bloedsuikers meerdere malen op een dag veel te hoog waren. “Daar schrok ik wel wakker van”.
Hij at helemaal niet zo gezond als hij dacht: “Ik bleek dagelijks al snel aan de 300 gram koolhydraten te zitten. Bij ons thuis staat regelmatig pasta en pannenkoeken op het menu, zoals dat gaat in een gezin met jonge kinderen. Eten waar bij je na een uur weer honger hebt.” Hij besloot drastisch te minderen met koolhydraten. “Ik merkte al direct verschil in hongergevoel en verzadiging. Mijn leven draaide niet meer om eten.”
Nog opmerkelijker was het verschil qua fitheid en alertheid. “Normaal had ik toch wel dat ik op mijn werk halverwege de ochtend een beetje ‘inzakte’ zeg maar en dat was er niet meer. Mijn energie nam toe en mijn focus werd scherper. Dat ‘zelfonderzoek’ heeft mij veel inzichten gegeven. En zo kwam ik uiteindelijk bij koolhydraatarm/keto eten als tegenhanger van medicatie, om weer gezonder te worden.”
Het gaat niet meer over cholesterol
Zijn aanpak op de hartrevalidatie ziet er nu anders uit. “Ik vraag nu standaard een insulineresistentie-onderzoek aan. Dat wordt niet vaak gedaan, maar insulineresistentie is voor mij leidend en niet het cholesterol. Cholesterol is het laatste waar ik eventueel naar kijk. Ik draai het nu dus om. En wat me opvalt: mensen willen helemaal geen pillen, net als ik. Mensen willen zelf iets doen!”
Hij laat mensen zien wat de werkelijke oorzaak is van veel gezondheidsproblemen: “Ik heb het nu met name over het alternatief voor pillen en over leefstijl en wat zij zélf kunnen doen om gezonder te worden. Het afgelopen jaar heb ik gezien dat mensen enorm veel kunnen bereiken als ze gemotiveerd zijn om echt iets te veranderen. Veel mensen hebben al genoeg aan een duwtje in de goede richting en kunnen dan zelf op pad.”
Waskovsky herinnert zich zijn eerste ‘succesverhaal’: een man van begin 60 met overgewicht, diabetes 2, te hoge bloeddruk en al meerdere beroertes achter de rug. Na uitleg over zijn insulineresistentie, de oorzaak en de oplossing, is de man zelf aan de slag gegaan. Een jaar later slikte hij nog maar één van de acht pillen, alleen nog een bloedverdunner, ‘voor de zekerheid’. Hij had geen aantoonbare ziektes meer.
Hoog cholesterol is geen ziekte
Hij verbaast zich meer en meer over de angst voor een hoog cholesterol: “Er zijn legio mensen die pillen slikken en daar niets aan hebben. Ik zie mensen die statines slikken omdat hun cholesterol te hoog is, maar ze zijn niet ziek. Ik vraag me dan af: waar is de ziekte die je aan het behandelen ben? Als er geen ziekte is, dan zijn pillen toch overbodig?”
En de richtlijnen dan? “In de richtlijnen staat één regel over leefstijl (meer bewegen en minder eten) en vervolgens gaat het vooral over pillen. Ik vind dat er meer aandacht zou moeten zijn voor leefstijl, omdat daar de échte kansen liggen voor de patiënt. Ik zeg vaak: je kunt pillen kunnen slikken, maar het is de vraag of het je ook beter maakt. Pillen hebben bovendien mogelijk bijwerkingen, iets wat je ook niet wilt.”
Zelf het verschil maken
In plaats van pillen geeft hij mensen liever de tools om de leefstijl te verbeteren, daarbij adviseert hij ook om drastisch te minderen met koolhydraten. “Sommige patiënten worden erg gemotiveerd door de getallen en feiten. Ze gaan daar zelf mee aan de slag. Er zijn ook mensen die zenuwachtig worden van al die getallen. Die raken daarvan in de knoop. Zij willen gewoon een plan van wat ze moeten doen.”
Hij verwijst mensen daarom regelmatig naar de site van TheNewFood en de boekjes. “Via een patiënt kwam ik op het spoor van TheNewFood. Hij was samen met zijn vrouw meer dan 30 kilo afgevallen door de weekmenu’s te volgen en erg enthousiast over deze lekkere en makkelijke aanpak. En zij zijn niet de enige. De boekjes zijn ideaal voor mensen die graag willen starten, maar niet heel veel willen lezen en puzzelen!”
Niet alles wat kan dat hoeft
Nu hij met een andere blik naar de oorzaak van veel chronische ziektes kijkt, wordt hij steeds kritischer: “Niet alles wat kan is ook werkelijk de beste oplossing. Kijk naar diabetes: je kunt steeds meer pillen nemen, of insuline spuiten of weer nieuwere medicatie gaan gebruiken. Maar wat als je er nou gewoon niet steeds koolhydraten ‘in stopt’? Dan hoef je die koolhydraten er ook niet uit te halen met medicijnen.”
Je leefstijl omgooien is niet altijd makkelijk, geeft hij toe. Sommige patiënten willen wel, maar haken onderweg toch af. “Mensen krijgen veel tegenstrijdige boodschappen over cholesterol en wat gezond is. Vaak vragen anderen ‘waar ze nu mee bezig zijn’. Soms zijn er meerdere behandelaars en niet allemaal staan ze hier achter. Dat soort dingen maakt mensen onzeker, ik probeer ze dan toch dat vertrouwen te geven.”
Het gaat niet meer alleen over pillen
Niet iedere patiënt maakt makkelijk die omslag. Met name als er sprake is van een suikerverslaving dan is er echt meer nodig dan alleen maar een goed advies. “Als cardioloog ben ik hier niet voor opgeleid. Je kunt ook zo makkelijk aan je ‘drugs’ (suiker en ander koolhydraatrijk eten) komen. Dat verslavingsaspect is lastig. Ik denk dat mensen daar meer ondersteuning bij nodig hebben dan ik ze kan bieden.”
Soms is het dus nog wel een zoektocht hoe hij mensen het beste kan helpen. Maar dat het nu niet meer alleen gaat over meer pillen, maar vooral over meer gezondheid, en dat dat vaak ook echt wat oplevert, dat maakt zijn werk een stuk leuker. “Ik merk dat ik nu toch al vaak het verschil kan maken. En dat is toch waarom ik arts ben geworden.”
.
